- ต้องรู้ก่อนว่า ท่านจะทำการรายงานผ่านมาตรฐานใด เช่น ISO 14064-1 : 2018 / GHG Protocol หรือ CFO ของ อบก เพื่อให้กำหนดขอบเขต ได้ถูกต้องตามมาตรฐาน
ตารางขอบเขตของแต่ละมาตรฐาน
| ISO 14064-1 : 2018 |
GHG Protocol |
CFO (อบก) |
|
Category 1 : Direct GHG emissions and removals |
Scope 1 : Direct GHG emissions and removals |
Scope 1 : Direct GHG emissions and removals |
|
Category 2 : Indirect GHG emissions from imported energy |
Scope 2 : Energy indirect GHG emissions |
Scope 2 : Energy indirect GHG emissions |
|
Category 3 : Indirect GHG emission from transportation |
Scope 3 : Other indirect GHG emissions การปล่อยก๊าซเรือนกระจกทางอ้อมอื่นๆ 3.1 Purchased goods and service |
ประเภทที่ 3 การปล่อยก๊าซเรือนกระจกทางอ้อมอื่นๆ 3.1 กิจกรรมการใช้พลังงานอื่นนอกเหนือจากการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ทางอ้อมจากการใช้พลังงาน |
|
Category 4 : Indirect GHG emission from products used by an organization |
|
|
|
Category 5 : Indirect GHG emissions associated with the use of product from organization |
|
|
|
Category 6 : Indirect GHG emissions from other sources |
|
|
- หลังจากนั้น ก็ลงรายละเอียดแต่ละขอบเขต ว่า องค์กรท่านมีการปล่อยก๊าซ หรือ ดูดกลับของก๊าซเรือนกระจกในขอบเขตนั้นหรือไม่ เช่น
ประเภทที่ 1 การปล่อยและดูดกลับก๊าซเรือนกระจกโดยตรงขององค์กร (Scope 1 : Direct GHG emission and removals )
การปล่อยและดูดกลับ ก๊าซเรือนกระจก GHG โดยตรงเกิดขึ้นจากแหล่ง GHG หรือแหล่งกักเก็บภายในขอบเขตขององค์กร และที่องค์กรเป็นเจ้าของหรือควบคุม แหล่งเหล่านี้สามารถเป็นแบบ อยู่กับที่ เช่น เครื่องทำความร้อน เครื่องกำเนิดไฟฟ้า กระบวนการทางอุตสาหกรรม) หรือ แบบเคลื่อนที่ (เช่น ยานพาหนะ)
- การปล่อยและดูดกลับก๊าซเรือนกระจกที่เกิดจากการเผ่าไหม้ แบบอยู่กับที่ ซึ่งเป็นผลมาจากการเผาไหม้ใดๆ ของ
ประเภทของเชื้อเพลิง (ฟอสซิลหรือชีวมวล) ที่ถูกเผาไหม้ในอุปกรณ์ที่อยู่กับที่ เช่น เครื่องทำความร้อน กังหันก๊าซ
หม้อต้มไอน้ำ ซึ่งอุปกรณ์ดังกล่าว สามารถผลิตความร้อน งานเครื่องกล และไอน้ำได้
ข้อมูลเพิ่มเติมสำหรับชนิดของเชื้อเพลิง
- การเผ่าไหมเชื้อเพลิงจาก เชื้อเพลิงฟอสซิล เช่น ถ่านหิน น้ำมันดิบ ก๊าซธรรมชาติ
ข้อมูลอ้างอิง https://ngthai.com/science/26108/fossil-fuel/
- การเผ่าไหมเชื้อเพลิงจาก เชื้อเพลิง ชีวมวล
ชีวมวล (Biomass) เป็นแหล่งกักเก็บพลังงานของพืชที่ต้องอาศัยแสงอาทิตย์ในการสังเคราะห์แสงและเจริญเติบโต จากนั้นแปรเปลี่ยนสภาพเป็นของแข็งหรือแปรสภาพเป็นของเหลวที่สามารถนำมาใช้
มีแหล่งที่มาได้ 2 แหล่งคือ
- เศษวัสดุเหลือใช้จาก การเก็บเกี่ยวหรือจากการแปรรูปสินค้าทางการเกษตรที่สามารถนำมาใช้เชื้อเพลิงเพื่อผลิตพลังงานได้
- และจากการปลูกพืชเพื่อนำมาใช้เพื่อเป็นเชื้อเพลิงผลิตพลังงานโดยเฉพาะ
ข้อมูลอ้างอิง https://biomass.dede.go.th/biomass_web/index.html
- การปล่อยและดูดกลับก๊าซเรือนกระจกที่เกิดการเผาไหม้แบบเคลื่อนที่ ซึ่งเป็นผลมาจากการเผาไหม้เชื้อเพลิงในการขนส่ง อุปกรณ์ต่างๆ เช่น ยานยนต์ รถบรรทุก เรือ เครื่องบิน ตู้รถไฟ รถโฟล์คลิฟท์ การปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการเดินทางในยานพาหนะที่ไม่รวมอยู่ในขอบเขตองค์กรที่ต้องมีการรายงานว่าเป็น "การปล่อยก๊าซทางอ้อม" ที่เกิดจากการเดินทางเพื่อธุรกิจ การเดินทางของพนักงาน ลูกค้า หรือ การคมนาคมของผู้มาเยือน ทรัพย์สินให้เช่าต้นน้ำ ฯลฯ
- การปล่อยและดูดกลับก๊าซเรือนกระจกโดยตรงจากกระบวนการผลิต
ตัวอย่างอุตสาหกรรม เช่น การผลิตปูนซีเมนต์และปูนขาว การผลิตสารเคมี การผลิต การกลั่นน้ำมันและก๊าซ และกระบวนการไม่เผาไหม้ที่เกี่ยวข้องกับการหลีกเลี่ยง การทดแทน การทำลาย การสลายตัวหรือการบรรเทาของ
การปล่อยก๊าซเรือนกระจกทางอุตสาหกรรม (เช่น N2O) และกระบวนการทำให้บริสุทธิ์ที่เกี่ยวข้องกับการจับและกักเก็บคาร์บอน (เช่น ระบบการจับสารละลายเอมีน)
- การปล่อยและดูดกลับก๊าซเรือนกระจก ที่เกิดจากการรั่วไหลของกิจกรรมจากมนุษย์ (Anthropogenic system)
การรั่วไหลโดยตรง
- อาจมาจากระบบที่ สกัด แปรรูป จัดเก็บ และส่งมอบ เชื้อเพลิงฟอสซิล (เช่น หน้าแปลน วาล์ว ข้อต่อรวม และการเชื่อมต่อแบบเกลียว)
- จากการรั่วไหลของอุปกรณ์ (เช่น ระบบทำความเย็น)
- จากกระบวนการทางการเกษตร (เช่น การเน่าเปื่อยและการหมัก ปุ๋ยคอก ปศุสัตว์ การใช้ไนโตรเจน ปุ๋ย)
- จากการย่อยสลายของเสียที่ไม่สามารถควบคุมได้จากแหล่งต่างๆ เช่น ที่ดิน สิ่งอำนวยความสะดวก การทำปุ๋ยหมัก การบำบัดน้ำเสีย และกระบวนการจัดการของเสียอื่น ๆ
การรั่วไหล หรือ การระบายโดยตรงโดยไม่ได้ตั้งใจหรือโดยเจตนา
- การปลดปล่อย CH4 หรือ CO2 ที่ได้รับการออกแบบ ที่มีก๊าซธรรมชาติหรือก๊าซไฮโดรคาร์บอน (ไม่รวมถึงการเผาไหม้คงที่ของก๊าซไอเสีย คือ ก๊าซที่ออกสู่ชั้นบรรยากาศโดยทางปล่องควันซึ่งเป็นท่อหรือช่องทางสำหรับลำเลียงก๊าซไอเสีย เช่น จากเตาผิง เตาอบ เตาเผา หม้อต้มน้ำ หรือเครื่องกำเนิดไอน้ำ ) ออกสู่ชั้นบรรยากาศ ผ่านการซีล หรือท่อระบายอากาศ
- อุปกรณ์สำหรับการบำรุงรักษา และการระบายก๊าซที่ใช้จ่ายไฟโดยตรง อุปกรณ์ (เช่น อุปกรณ์เกี่ยวกับลม)
- การกลับรายการโดยเจตนาในการกำจัดคาร์บอน เช่น การเผาเพื่อป้องกันป่าในอนาคต ถูกวัดปริมาณเป็นการปล่อยก๊าซชีวภาพจากมนุษย์ (การกำจัดเชิงลบ)
- การปล่อยและดูดกลับก๊าซเรือนกระจกโดยตรงจาก จากการใช้ที่ดิน การเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินและป่าไม้ (LULUCF) ซึ่งครอบคลุมก๊าซเรือนกระจกทั้งหมด
- ตั้งแต่ชีวมวลที่มีชีวิตไปจนถึงอินทรียวัตถุในดิน ตามแนวทางของ IPCC[15]
- การปล่อยก๊าซเรือนกระจกสามารถประเมินได้ใน 6 หมวดการใช้ที่ดินหลัก (พื้นที่ป่าไม้ พื้นที่เพาะปลูก ทุ่งหญ้า พื้นที่ชุ่มน้ำ การตั้งถิ่นฐาน ที่ดินอื่นๆ)
- และแหล่งกักเก็บคาร์บอนหลายแห่ง (สิ่งมีชีวิตต่อหน่วยพื้นที่เหนือพื้นดิน ชีวมวลใต้ดิน ท่อนไม้ เศษใบไม้ สารอินทรีย์ในดิน)
- การเปลี่ยนแปลงของปริมาณคาร์บอน สามารถเกิดขึ้นได้เมื่อการใช้ที่ดินเปลี่ยนจากประเภทหนึ่งไปอีกประเภทหนึ่ง (เช่น การแปลงป่าไม้เป็นพื้นที่เพาะปลูก) หรืออยู่ในหมวดหมู่การใช้ที่ดิน (เช่น การแปลงป่าธรรมชาติให้เป็นป่าที่ได้รับการจัดการ การแปลงสภาพจากจนถึงไม่จนถึง)
- การกำจัดเกิดขึ้นเมื่อมีปริมาณกักเก็บคาร์บอนในอ่างเก็บน้ำเพิ่มขึ้นการปล่อยมลพิษจะเกิดขึ้นเมื่อมีการลดลงและเมื่อมีการปล่อย N2O
- ตัวเลือกสำหรับวิธีการเชิงปริมาณ: การปล่อย CO2e ที่เกี่ยวข้องกับ LULUCF เกิดขึ้นหลังจากมีการดำเนินการซึ่งก่อให้เกิดความแตกต่างในการกักเก็บคาร์บอนในช่วงเวลาหนึ่ง หลังจากการดำเนินการนี้โดยทั่วไปกำหนดไว้เป็น 20 ปี ดังนั้น องค์กรอาจคำนวณปริมาณการปล่อยก๊าซทั้งหมด ที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินการ (ผลต่างกักเก็บคาร์บอนทั้งหมด) หรือการปล่อยก๊าซเรือนกระจกประจำปี (1/20 ของทั้งหมดส่วนต่างของการเก็บกักคาร์บอน) หากเลือกตัวเลือกที่ 2 ควรรายงานการปล่อยก๊าซเรือนกระจก “ในแต่ละครั้ง”ในช่วงระยะเวลา 20 ปี
ประเภทที่ 2 การปล่อยก๊าซเรือนกระจกทางอ้อมจากการใช้พลังงาน (Scope 2 : Energy indirect GHG emissions)
- จากการเผาไหม้เชื้อเพลิงที่เกี่ยวข้องกับการผลิตของพลังงานและสาธารณูปโภค เช่น ไฟฟ้า ความร้อน ไอน้ำ ความ เย็น และอากาศอัด
- โดยไม่รวม การปล่อยก๊าซต้นน้ำทั้งหมด (จาก ต้นกำเนิด ไปจนถึง โรงไฟฟ้า) ที่เกี่ยวข้องกับเชื้อเพลิง การปล่อยก๊าซเรือนกระจกเนื่องจากการก่อสร้างโรงไฟฟ้า และการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่จัดสรรให้กับการสูญเสียจากการขนส่งและการจำหน่าย
ตัวอย่างการจัดหมวดหมู่ย่อยและการระบุแหล่งที่มาและแหล่งเก็บข้อมูลที่เกี่ยวข้อง
- a) การปล่อยก๊าซเรือนกระจกทางอ้อมจากไฟฟ้านำเข้า รวมถึงการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่เกี่ยวข้องกับการผลิตและ ปริมาณการใช้ไฟฟ้าที่องค์กรนำเข้า
- b) การปล่อยก๊าซเรือนกระจกทางอ้อมจากพลังงานนำเข้า รวมถึงการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่เกี่ยวข้องกับการผลิตพลังงานที่องค์กรใช้ผ่านเครือข่ายทางกายภาพ (ไอน้ำ, การทำความร้อน, การทำความเย็นและอากาศอัด) ไม่รวมไฟฟ้า
ข้อมูลอ้างอิงจาก มตช.14064-1 : 2018 Annex B
ประเภทที่ 3 การปล่อยก๊าซเรือนกระจกทางอ้อมอื่นๆ ( Other indirect emission ) ตามแต่ละการแบ่งประเภทของมาตรฐานที่ต้องรายงาน เช่น ISO14064-1 : 2018 หรือ GHG Protocol /CFO ของ อบก
- การประเมินขอบเขต ว่าอะไรบ้างที่ต้องรายงาน ? ตาม Category 6 : Indirect GHG emissions from other sources การปล่อยก๊าซเรือนกระจกทางอ้อมจากแหล่งอื่น ของ ISO14064-1 : 2018 หรือ GHG Protocol /CFO ของ อบก. ในขอบเขตที่ 3
เกณฑ์การประเมินแหล่งปล่อยก๊าซเรือนกระจกทางอ้อมอื่นๆ (ประเภท ที่ 3 ) ให้องค์กรดำเนินการพิจารณาดังนี้
|
ขอบเขต |
แหล่งปล่อยก๊าซเรือนกระจก |
ปริมาณGHG |
ความสามารถในการตรวจติดตามและลดปริมาณการปล่อยหรือดูดกลับ |
ความเสี่ยงที่องค์กรได้รับหรือโอกาสทางธุรกิจต่างๆ |
ข้อกำหนดของแนวทางที่เฉพาะเจาะจงสำหรับอุตสาหกรรมนั้นSector Guidance |
การจัดจ้างบุคคลหรือหน่วยงานภายนอกOutsourcing |
พนักงานมีส่วนร่วมในการปล่อย GHG |
|
3.1Purchased goods and service |
|
|
|
|
|
|
|
|
3.2 Capital goods |
|
|
|
|
|
|
|
|
3.3Fuel- and energy related activities (not include in scope 1 or scope 2) |
|
|
|
|
|
|
|
|
3.4 Upstream transportation and distribution |
|
|
|
|
|
|
|
|
3.5 Wasted generated in operations |
|
|
|
|
|
|
|
|
3.6 Business travel |
|
|
|
|
|
|
|
|
3.7 Employee Commuting |
|
|
|
|
|
|
|
|
3.8 Upstream leased assets |
|
|
|
|
|
|
|
|
3.9Downstream transportation and distribution |
|
|
|
|
|
|
|
|
3.10 Processing of sold products |
|
|
|
|
|
|
|
|
3.11 Use of sold products |
|
|
|
|
|
|
|
|
3.12 End-of -life treatment of sold products |
|
|
|
|
|
|
|
|
3.13Downstream leased assets |
|
|
|
|
|
|
|
|
3.14 Franchises |
|
|
|
|
|
|
|
|
3.15 Investments |
|
|
|
|
|
|
|
อ้างอิงจาก ภาคผนวก 12 ข้อแนะนำาสำาหรับกระบวนการระบุค่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ทางอ้อมที่มีนัยสำาคัญ (Guidance for the process of identifying significant indirect GHG emissions) (ข้อกำาหนด 5.2.5) ข้อกำหนในการคำนวณและรายงาน คาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร ฉบับปรับปรุงครั้งที่ 6 กรกฎาคม 2565
ตัวอย่างการประยุกต์ใช้เกณฑ์ในการประเมิน
ลำดับที่ 1 พิจารณาด้านแหล่งปล่อยก๊าซเรือนกระจก ว่าองค์กรมีปล่อยหรือไม่นี้ (source of GHG ) หรือไม่ ?
| หมายเลขขอบเขต |
ชื่อของขอบเขต |
องค์กรปล่อย GHG |
หมายเหตุ |
|
Purchased goods and service |
ใช่ |
|
|
|
3.2 |
Capital goods |
ไม่ |
ไม่มีกิจกรรมในขอบเขตนี้ |
|
3.3 |
Fuel- and energy related activities (not include in scope 1 or scope 2) |
ใช่ |
|
|
3.4 |
Upstream transportation and distribution |
ใช่ |
|
|
3.5 |
Wasted generated in operations |
ใช่ |
|
|
3.6 |
Business travel |
ใช่ |
|
|
3.7 |
Employee Commuting |
ใช่ |
|
|
3.8 |
Upstream leased assets |
ไม่ |
ไม่มีกิจกรรมในขอบเขตนี้ |
|
3.9 |
Downstream transportation and distribution |
ใช่ |
|
|
3.10 |
Processing of sold products |
ไม่ |
ไม่มีกิจกรรมในขอบเขตนี้ |
|
3.11 |
Use of sold products |
ไม่ |
ไม่มีกิจกรรมในขอบเขตนี้ |
|
3.12 |
End-of -life treatment of sold products |
ใช่ |
|
|
3.13 |
Downstream leased assets |
ไม่ |
ไม่มีกิจกรรมในขอบเขตนี้ |
|
3.14 |
Franchises |
ไม่ |
ไม่มีกิจกรรมในขอบเขตนี้ |
|
3.15 |
Investments |
ไม่ |
ไม่มีกิจกรรมในขอบเขตนี้ |
ลำดับที่ 2 : การพิจารณา เกณฑ์ด้าน ปริมาณการปล่อยหรือดูดกลับก๊าซเรือนกระจก (size) , ความสามารถในการตรวจติดตามและลดปริมาณการปล่อยหรือดูดกลับ ( Level of influence ) ,ความเสี่ยงที่องค์กรได้รับหรือโอกาสทางธุรกิจต่างๆ (Risk & Opportunity)
ตัวอย่างเกณฑ์การประเมิน
| ประเด็นที่ต้องพิจารณา |
แนวทางการประเมิน |
ระดับคะแนน |
น้ำหนักประเด็นที่พิจารณา |
||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|||
|
% GHG (เทียบกับขอบข่าย ที่มีการปล่อยขององค์กร) |
< 10 % |
10 % ≥-≤ 20 % |
20 % > - ≤ 30 % |
20 % > - ≤ 30 % |
20 % > - ≤ 30 % |
60 % |
|
|
ความสามารถในการตรวจติดตามและลดปริมาณการปล่อยหรือดูดกลับ |
การดำเนินการได้ขององค์กร ในการติดตาม หรือการดูดกลับ |
น้อย |
|
ปานกลาง |
|
มาก |
20 % |
|
ความเสี่ยงที่องค์กรได้รับ จากการปล่อยหรือดูดกลับ GHG |
ผลกระทบจากความเสี่ยง ต่อองค์กร |
น้อย |
|
ปานกลาง |
|
มาก |
10 % |
|
โอกาสทางธุรกิจต่างๆที่องค์กร ได้รับ |
ระดับของโอกาสทางธุรกิจต่อองค์กร |
น้อย |
|
ปานกลาง |
|
มาก |
10 % |
ตัวอย่างการประยุกต์ใช้
|
หมายเลขขอบเขต |
ชื่อของขอบเขต |
ปริมาณการปล่อยหรือดูดกลับก๊าซเรือนกระจก |
ความสามารถในการตรวจติดตามและลดปริมาณการปล่อยหรือดูดกลับ |
ความเสี่ยงที่องค์กรได้รับ จากการปล่อยหรือดูดกลับ GHG |
โอกาสทางธุรกิจต่างๆที่องค์กร ได้รับ |
ผลของการประเมิน |
|
3.1 |
Purchased goods and service |
5 |
1 |
5 |
1 |
12 |
|
3.3 |
Fuel- and energy related activities (not include in scope 1 or scope 2) |
1 |
1 |
1 |
1 |
4 |
|
3.4 |
Upstream transportation and distribution |
2 |
1 |
1 |
1 |
5 |
|
3.5 |
Wasted generated in operations |
2 |
1 |
3 |
1 |
7 |
|
3.6 |
Business travel |
1 |
1 |
1 |
1 |
4 |
|
3.7 |
Employee Commuting |
2 |
1 |
1 |
1 |
5 |
|
3.9 |
Downstream transportation and distribution |
1 |
3 |
1 |
1 |
6 |
|
3.12 |
End-of -life treatment of sold products |
1 |
1 |
1 |
1 |
4 |
เกณฑ์การประเมินผลเพื่อพิจารณาว่า ขอบเขตการประเมิน
- ผลคะแนนประเมินรวม < 12 ขอบเขตดังกล่าว ไม่นับ รวมในขอบเขตการประเมิน
- ผลคะแนนประเมินรวม ≥ 12 ขอบเขตดังกล่าว นับ รวมในขอบเขตการประเมิน
สรุป ผลการประเมินเพื่อพิจารณา
จากการประเมินพบว่า ขอบข่าย 3.1 Purchased goods and service วัตถุดิบตั้งต้นและบริการที่ซื้อมา มีนัยยะสำคัญ องค์กรจึงรวบการปล่อยหรือดูดกับของก๊าซเรือนกระจก
หลังจากทำทั้ง 3 ขั้นตอนแล้ว ก็จะทำให้ท่านสามารถ รู้ขอบเขตขององค์กร ว่ามีการปล่อยหรือดูดกลับของ ก๊าซเรือนกระจกที่ขั้นตอนและกิจกรรมใดบ้าง หลังจากนั้นก็เข้าสู่ขั้นตอนที่ 2 กำหนดแนวทางในการคำนวณ/ประเมิน ซึ่งมีมีแนวทางการดำเนินการ